Anderhalf miljoen voor verplaatsingsexpert Speckmann

TU/e-hoogleraar Algoritmes en Visualisatie prof.dr. Bettina Speckmann krijgt een Vici-subsidie van anderhalf miljoen euro. Ze is een van de 32 vooraanstaande wetenschappers die deze beurs van NWO ontvangen. Speckmann gaat met de subsidie meetkundige algoritmen ontwikkelen om patronen zichtbaar te maken in complexe data, zoals de verplaatsing van rivierbeddingen en de evolutie van ideen in oude boeken.

Met de voortschrijdende techniek (GPS, cameratoezicht, RFID-tags) wordt het steeds eenvoudiger om de beweging van allerlei objecten te volgen, uiteenlopend van mensen en dieren tot rivierbeddingen en kustlijnen. Al deze data is echter waardeloos als je door de bomen het bos niet meer kunt zien. De juiste algoritmes kunnen orde scheppen in de chaos en relevante patronen zichtbaar maken. De afgelopen jaren is daarom al veel onderzoek gedaan aan analysemethoden voor datasets van bewegende puntbronnen, om bijvoorbeeld de routes van trekvogels in beeld te brengen.

Speckmann wil de Vici-subsidie gebruiken om een stap verder te gaan, vertelt ze. Veel bewegende objecten kun je niet voorstellen als een punt. Denk bijvoorbeeld aan een rivierbedding. Hoe de loop van een rivier in de tijd verandert is belangrijk voor de dorpen en steden in de buurt van de rivier in verband met de kans op overstromingen. Als je de loop van een rivier kunt vergelijken met andere rivieren, kun je daarvan leren en wellicht betere voorspellingen doen. Bij een rivier gaat het echter niet om de beweging van een punt, maar van een zogeheten polylijn - en daarvoor zijn nog nauwelijks algoritmes ontwikkeld. Met de hulp van drie promovendi en een postdoc wil Speckmann daar verandering in brengen.

Voor het onderzoek naar rivierbeddingen zal Speckmann samenwerken met Maarten Kleinhans (onlangs te zien in De Wereld Leert Door), een Utrechtse geo-wetenschapper die ze kent van De Jonge Akademie - een select gezelschap veelbelovende jonge wetenschappers waar Speckmann sinds 2009 lid is.

Ook een tweede onderzoekslijn binnen de Vici is genspireerd door een contact bij deze eliteclub: Speckmann wil filosofe Arianna Betti helpen de ontwikkeling van ideen in oude boeken over logica te analyseren. Steeds meer oude boeken over filosofie worden elektronisch toegankelijk gemaakt. Toen er nog geen telefoon of internet was, hadden filosofische concepten een regionale betekenis, die langzaam verschoof naarmate er meer internationale contacten ontstonden.

Deze concept drift kun je analyseren door als het ware de afstand te meten tussen bepaalde definities en dat in de tijd te volgen. In een pilotstudie hebben we zevenduizend logicaboeken gegroepeerd naar tijd en locatie. Dat heeft al tot nieuwe inzichten geleid bij de filosofen.